SUSUZ◘◘◘

Tarihçe : İlçedeki su kaynaklarının kıtlığı sebebiyle Susuz adı verilen ilçe 3 Kasım 1920'de Binbaşı Halit Bey tarafından düşman işgalinden kurtarılmıştır.

Coğrafi ve Nüfus Durumu : Susuz, Kuzeydoğu Anadolu'nun en yüksek yaylalarının eteğinde, Kars- Ardahan yolu üzerinde bir vadi tabanına kurulmuştur. 645 km²'lik yüzölçümüne sahip Susuz'un deniz seviyesinden yüksekliği 1650 metredir. İlçenin doğusu Arpaçay, batısı Ardahan'ın Göle ilçesi, kuzeyi Ardahan merkez ve Çıldır ilçeleri, güneyi ise Kars merkez ilçe ile çevrilidir. 1997 yılı verilerine göre ilçenin merkez nüfusu 3.311, köy nüfusu 11.306 olup, toplam nüfusu 14.617'dir. İlçenin 28 köyü ve ilçe merkezinde 3 mahallesi vardır. Bunlar; Cumhuriyet,Kazım Karabekir ve İnkılap mahalleleridir.

Ulaşım Durumu : Kars-Ardahan karayolu üzerindeki ilçenin il merkezine uzaklığı 27 km'dir. Karayolları ağı üzerindeki köyler dışında köy yolları stabilizedir.

Ekonomik Durumu : Halkın %80'inin tarım ve hayvancılık, %10'unun ticaret, %10'unun ise hizmet sektöründe çalıştığı ilçede, halkın geçim kaynağı esas itibariyle tarım ve hayvancılıktır. 28.267 büyükbaş hayvana sahip olan ilçede son yıllarda arıcılık ta önemli gelişmeler kaydedilmiştir.

SELİM◘◘◘

Kuruluş yılı kesin olarak saptanamayan ilçenin ismi konusunda çeşitli söylentiler içinde en yaygın olanı, yörede Malakan denilen Beyaz Ruslar tarafından Nova Selim olarak adlandırıldığıdır. Selim, 30 Eylül 1920'de Şehit Yüzbaşı Reşit Balkanlı komutasındaki askeri birlik tarafından Ermeni işgalinden kurtarılmıştır. Cumhuriyetin ilanının ardından 1957 yılına kadar Sarıkamış İlçesine bağlı bir nahiye olarak kalmış, bu yılda çıkarılan 7033 sayılı özel kanunla ilçe statüsü kazanmıştır.

Coğrafi ve Nüfus Durumu :
Sarıkamış-Kars platosu üzerinde yer alan ilçe 1011 km² yüzölçümüne sahiptir. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği ise 1830 metredir. Yörenin genelinde
olduğu gibi burada da sert bir kara iklimi görülmektedir. 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 23.840 olan toplam nüfusunun 3.970'i ilçe merkezinde, 19.870'i
ise köylerde yaşamaktadır. İlçenin 52 köyünün yanısıra, ilçe merkezinde 3'de mahalle vardır. Bunlar; Cumhuriyet, Çarşı ve Köprübaşı mahalleleridir.

Ulaşım Durumu :
Erzurum-Kars karayolu ve demiryolu üzerinde yer alan ilçenin Kars il merkezine uzaklığı 31 km'dir. Karayolları ağı üzerinde yer alan köyler dışındaki köy yolları stabilizedir.

Ekonomik Durumu :
İlçenin ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Arazi yapısının ova ve tarıma elverişli yamaçlardan oluşması, irili ufaklı akarsuların bulunması ve bunların yer yer sulamada kullanılabilmesi tarımın ekonomideki payını arttırmaktadır.

Sarıkamış◘◘◘

TARİH     
Sarıkamış İlçesinin tarihi  M.Ö. devirlere kadar uzanmaktadır. 11. Yüzyılda Sultan Alparslan tarafından Bizans hakimiyetinden alınarak Selçuklu hakimiyetine, 1534 Yılında da Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı hakimiyetine giren ilçe bu dönemde Kars Eyaletine bağlı bir Liva idi.

1828 ve 1855 yıllarında iki defa Rus işgaline uğrar ancak, 1829 Edirne ve 1856 Paris Antlaşmaları ile yeniden  Osmanlı hakimiyetine girer.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda 40 yıl süre ile Rus işgali altında kalan Sarıkamış, 29 Eylül 1920’de Rus işgalinden kurtarılarak 3 Aralık 1920 tarihli Gümrü Antlaşması ile yeniden Türk hakimiyetine girmiştir.

İlçenin yakın tarihimizde de önemli izleri bulunmaktadır. 1. Dünya Savaşında, Enver Paşa komutasındaki Türk Ordusunun 1915 kışında aşmak istediği Sarıkamış Allahuekber Dağlarında bazı kaynaklara göre 60 bin, bazı kaynaklara göre de 90 bin Mehmetçik soğuktan donarak şehit olmuştur. Bu talihsiz olayda şehit olanların anısına Kars-Sarıkamış karayolu üzerinde yaptırılan “Şehitler Anıtı” Sarıkamış’ın  yakın tarihimizdeki acı ve unutulmaz izlerini yansıtmaktadır.

COĞRAFİ YAPISI      Sarıkamış, Ülkemizin doğu Anadolu Bölgesinde yer alan, Doğusunda Selim ve Kağızman, batısında Şenkaya ve Horasan, Güneyinde Horasan ve Eleşkirt, Kuzeyinde ise Selim ve Şenkaya İlçe sınırları ile çevrili, ortalama yüksekliği 1500-2000 metre olan yüksek bir plato durumundadır.
      En yüksek dağı 3138 metre rakımlı  Aladağ’ dır. Aladağ’ ı 2909 metre rakımlı Süphan Dağı, 2835 metre rakımlı Balıklı Dağı, 2599 metre rakımlı Kösedağı, 2634 metre rakımlı Çıplakdağ ve 2849 metre rakımlı Soğanlı Dağı takip etmektedir. Başlıca akarsuları Aras Nehri,  Kars Çayı, Zivin ve Keklik Dereleri’dir. Akarsuların akışlarının düzensizliği ve derin vadileri takip etmelerinden dolayı sulamada fazla kullanılmamaktadır.

İlçenin yüzölçümü 1732 km2  olup, 30 bin hektarlık alanı Sarıçam ormanları ile kaplıdır. İlçenin kadastrosu yapılmadığından tarım arazilerinin miktarı bilinmemektedir.
      Karasal iklime sahip olan Sarıkamış’ta kışları çok soğuk ve sert, yazlar ise serin geçmektedir. Kış aylarının 7-8 ay devam ettiği ilçede en yağışlı ay Mayıs, en kurak ay ise Aralık’tır. Kar yağışı ortalama 1-2 metre olmaktadır.

NÜFUS            
      İlçenin nüfusu; 22 Ekim 2000 tarihinde yapılan Genel Nüfus tespitine göre, 23.505 İlçe merkezi nüfusu ve 33.829 Köyler nüfusu olmak üzere, toplam 57.334’dir. Nüfusun %61’i köylerde %39’u ilçe merkezinde yaşamaktadır. 1990 Yılı baz alındığında 6 yıllık süre içinde Ancak bu azalış yöredeki istihdam imkanları ve gelir kaynaklarının yetersizliğinden kaynaklanan göç olgusunun bir sonucudur. Nüfus idaresinde yaklaşık 154.000- açık kayıt mevcut olup, nüfusun yaklaşık 100.000’ i (mevcut nüfusun yaklaşık iki katı) Sarıkamış dışında ikamet etmektedir. En çok nüfusa sahip olan köyümüz 2.594 nüfusla Yukarı Sarıkamış Köyü, en az nüfusa sahip olan köyümüz ise 59 nüfusla Yarkaya Köyü’dür.

İDARİ YAPI
      İlçeye bağlı bir Merkez İlçe Belediyesi, 56 köy muhtarlığı ve Merkez İlçe Belediyesine bağlı 7 mahalle muhtarlığı mevcuttur.

Köylere bağlı 7 adet mezra ve iki adet yayla yerleşim birimi bulunmaktadır. İlçe merkezi ve köylerin çoğunluğunda yerleşim yapısı toplu olup, bazı köylerde mahalle ve mezra şeklinde yerleşim yapısı mevcuttur. İdari teşkilatlanma ilçenin genel yapısına uygun olmasına rağmen bazı köylerin merkeze olan uzaklığı ve mezra şeklindeki bağlıları kamu hizmetlerinin götürülmesinde kısmen sıkıntı doğurmaktadır.

SOSYAL VE KÜLTÜREL YAPI
      İlçe merkezi ve köylerin çoğunluğunda yerleşim genellikle toplu olup, bazı köylerde mezra ve mahalle şeklinde yerleşim birimleri mevcuttur. Köylerden İlçe merkezine gelen göç nedeniyle ilçe merkezinde konut sorunu yaşanmaktadır. Halkın konut ihtiyacının karşılanması da ancak Toplu Konut Projeleri ile mümkün olacaktır. Köylerdeki evlerin tamamına yakını taş duvar ve damlı yapı şeklinde olup, ilçe merkezinde de çarpık bir yapılaşma mevcuttur. İlçe merkezindeki eski evlerin tamamı taş duvar ve damlı yapı şeklinde olup, yeni yapılar betonarme şeklinde devam etmektedir.

Sarıkamış Kültürel faaliyetlerin yoğun olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde yer almasına ve çok eski bir yerleşim merkezi olmasına rağmen geleneksel Anadolu kasabası görünümündedir. Halkın en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayalı bir ekonomik model içinde kırsal aile işletmeciliği şeklindedir. Ancak ilçedeki gelir kaynakları ve istihdam alanlarının sınırlı ve yetersiz olması Sarıkamış halkını göçe zorlamakta ve nüfus sürekli azalma eğilimi göstermektedir.

Ataerkil aile sisteminin geleneksel özellikleri yörenin en yaygın aile biçimi ve yaşam şeklini oluşturmaktadır. Çağın ilerleyen hayat modeline uygun olarak İlçe merkezi ve kırsal kesimlerdeki giyim tarzı da aynı ölçüde çağdaş özellikleri ihtiva etmesine rağmen kırsal kesimlerde yöreye özgü folklorik giyim tarzına da rastlanmaktadır. Geleneksel beslenme şekli hala geçerlidir, beslenmede tahıl ürünleri ve hayvansal gıda maddeleri ilk sırada yer alır. ( Başlıca mahalli yemekleri, kete, tava ketesi, velibağ, haşıl, hangel, erişte ve kesme çorbası’dır.) Yöre halkının büyük bir bölümü ekmeğini hala kendisi pişirmektedir.

Tarım ve hayvancılığın ana geçim kaynağı olduğu yörede genellikle kadın ve erkeğin birlikte çalışmasının yanında küçük yaştaki çocukların işgücünden eğitimine engel olacak derecede yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Yörede evlenmeler genellikle görücü usulü ile gerçekleştirilir. Komşu ziyaretleri genellikle kadınlar arasında yapılır. Erkekler ise bu esnada kahvehanelerde oturur. Yörede sosyal yaşantı komşu ziyaretleri, kayak sporu, mesire yerlerindeki piknikler, geleneksel hale getirilen Sarıkamış Sarıçam Şenlikleri (Temmuz ayında yapılan güreş, sünnet, kros, folklör ve yemek etkinlikleri şeklinde yapılmaktadır.) ve nişan , düğün, cirit oyunları ve at yarışları gibi etkinliklerle sınırlıdır. Sarıkamış’a özgü Sarıseyran, talan, üç ayak., şeker oğlan gibi folklor oyunları mevcut olup, ulusal ve yöresel bayramlarda yerel kıyafetlerle davul-zurna eşliğinde oynanmaktadır.
     

ULAŞIM VE ALTYAPI DURUMU
      İlçemiz, Kars-Erzurum Karayolu ve Demiryolu üzerindedir. Kars İl Merkezine 54 km, Erzurum İl Merkezine 153 km. uzaklıkta olup, ulaşım şehirlerarası yolcu otobüsleri, İlçe Belediyesi ve özel yolcu taşıma araçları ile sağlanmaktadır.
İlçeye bağlı 56  köyde de kış aylarındaki yoğun kar yağışından kaynaklanan geçici aksaklıklar dışında herhangi bir ulaşım problemi yaşanmamaktadır. Kış mevsimindeki yoğun kar yağışı ve tipiden kaynaklanan ulaşım aksaklıklarının kısa sürede giderilebilmesi için Karayolları ve Köy Hizmetleri ekiplerinin yeterli sayıda araç ve ekipmanla seri çalışmaları gerekmektedir.

İlçe merkezinde kanalizasyon şebekesi mevcut olup, köylerimizden Yayıklı Köyünde  ve Yukarısarıkamış  Köyünde  devam eden kanalizasyon şebekesi haricinde kanalizasyon şebekesi olan köy bulunmamaktadır. İlçe merkezi ve bütün köylerde enterkonnekte sisteme bağlı elektrik enerjisi mevcuttur. Sarıkamış’ın elektrik ihtiyacı Horasan Enerji Nakil Hattı ve iki adet Kars enerji Nakil Hattına bağlı toplam 200 trafo vasıtasıyla karşılanmaktadır. İlçe merkezinde ve köylerdeki trafo kapasitesi yetersiz olup, ilçe merkezi ve köylerdeki trafo kapasite artırımı 2000 yılı programına alınmış, çalışmalar devam etmektedir.
İlçe merkezinde 1237 hat kapasiteli 1 adet Elektro-Mekanik tip, 1 adet 2934 hat kapasiteli Dijital telefon santrali ve köylerde toplam 1056 hat kapasiteli 13 adet otomatik telefon santralleri ile bağlantılı olarak bütün yerleşim birimlerinde otomatik telefon mevcuttur. (İnkaya 352, Karakurt 456, Akören 264, Balıklı 400, Odalar 256, Karaurgan 328, Yayıklı 376, Yeniköy 320, Belencik 344, Armutlu 264, Kalebaş 256, Başköy 144, Alisofu 296 aboneli telefon santrali.)
      İlçe merkezi ile köylerin çoğunluğunda içmesuyu yetersiz olup, Yarkaya, Çardakçatı ve Koçoğlu köyleri olmak üzere toplam 3 köyde içme suyu bulunmamaktadır. İlçe genelinde sulama göleti yada sulama kanaletleri olmaması nedeniyle sulu tarımda çok büyük sıkıntı yaşanmaktadır. Televizyon yayınlarından TRT  tarafından İlçe Merkezi ile Handere, Kazıkkaya ve Karaurgan köylerinde kurulan TRT yansıtıcılarının yanında özel TV yansıtıcılarıyla ilçe merkezinde TRT ve özel TV kanalları, köylerde de TRT  yayınları yanında halkın kendi imkanlarıyla sahip olduğu uydu antenleriyle özel TV kanalları da seyredebilmektedir. İlçede özel TV ve radyo yayını yapılmamaktadır.

EĞİTİM
      İlçe merkezinde Sarıkamış Lisesi (10 derslikli), Anadolu Lisesi (13 derslikli), Endüstri Meslek Lisesi (8 derslikli), İmam-Hatip Lisesi (16 derslikli), Ticaret Meslek Lisesi (8 derslikli), ve Anadolu Kız Meslek Lisesi (7 derslikli), ile Karaurgan Lisesi (3 derslikli),  olmak üzere yedi adet lisede toplam 1201 öğrenci; İlçe merkezinde toplam 119  derslikli 9 adet olmak üzere toplam 328 derslikli 68 adet İlköğretim Okulunda toplam 10.843 öğrenci, ilçe merkezinde bir adet bağımsız Anaokulunda 50 öğrenci ile Eğitim ve öğretime devam edilmekte olup, 3 köy  ve 2  mezradaki okullar kapalı durumdadır. (Kazantaş-Boğakale İlköğretim Okulları öğretmensizlikten, Sırataşlar Köyü İ.O., öğrencisizlikten, Kzılçubuk Köyü, Taşlıgüney-Sonveren ilköğretim Okulları köy boşalmasından, Yarkaya Köyü İ. Okulu da Kağızman YİBO’ya taşındığından kapalı bulunmaktadır.)
      Sekiz yıllık Temel eğitim programı kapsamında 18 köy ve 2 mezradaki 36 birinci kademe, 390 ikinci kademe olmak üzere toplam 426 öğrenci biri ilçe merkezinde olmak üzere 7 taşıma merkezine taşınmaktadır. ( Sarıkamış Merkez İlköğretim Okuluna Yağbasan, Mescitli, Hamamlı, Yeni gazi, Bozat ve Çatak İlköğretim Okullarının ikinci kademesindeki toplam 212 öğrenci ; Başköy ilköğretim Okuluna Eşmeçayır,Balıklı ve Karaköse İlköğretim Okulunun ikinci kademesindeki 139 öğrenci; Yeniköy İlköğretim Okuluna  Sırbasan ve Sırataşlar ilköğretim Okullarının  ikinci kademesindeki 21 öğrenci; Karaurgan İlköğretim Okuluna  Balabantaş, Akören, Kurbançayır ve Isısu İlköğretim Okullarındaki ikinci kademesindeki  152  öğrenci; İnkaya İlköğretim Okuluna  Taşlıgüney İlköğretim Okulunun ikinci  kademesindeki 21 öğrenci; Belencik İlköğretim Okuluna Odalar İlköğretim Okulunun ikinci  kademesindeki 31 öğrencisi; Karakurt İlköğretim Okuluna Kalebaş, Uzungazi, Karapınar ve Beşyol İlköğretim Okullarının  ikinci kademesindeki  138  öğrencisi taşınmaktadır.
      İlçe merkezinde 1999-2000 Eğitim-Öğretim yılında hizmete giren 288 öğrenci kapasiteli ilköğretim öğrenci yurdunda (Kazantaş,  Akkoz, Akkoz  Yayla,Köroğlu, Balıklı, Boyalı,  Kalebaş,  Kayalıboğaz,  Handere,  Parmakdere, Süngütaşı, Topkaya,Taşlıgüney-Maksutçuk köyleri İlköğretim Okullarının toplam 116 ikinci kademe öğrencileri)  27 köy ve 2 mezradaki toplam 335 ikinci kademe öğrencisinin kalması planlanmış olup, halen 231 öğrenci yatılı olarak eğitimlerine devam etmektedirler. 10 köyde (Çamyazı, Alisofu, Armutlu, Başköy, Yeniköy, Karaurgan, İnkaya, Belencik, Karakurt ve Yayıklı) birinci ve ikinci kademe ilköğretim Okulu eğitimi verilmektedir. Köylerde İlköğretim Okullarına bağlı 86 adet okul lojmanı, ilçe merkezinde  de 8 adet olmak üzere toplam 94 lojman mevcut olup, ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmaktadır. İlçe merkezinde 133 branş, 67 sınıf öğretmeni, köylerde ise 44 branş,171 sınıf öğretmeni olmak üzere toplam 177 branş ve 238 sınıf öğretmeni mevcuttur.
      İlçe merkezinde  Kafkas Üniversitesine bağlı Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu (1993-1994 Eğitim- Öğretim Yılında hizmete açılan Yüksekokul İlçe Merkezinde Kültür Bakanlığına ait Kütüphane binasında hizmet vermektedir. 100 dönümlük arazisi  üzerinde hizmet binasının yapımına  başlanmış olup, inşaatı  devam  etmektedir.) İki  özel  sürücü  kursu, bir Üniversite  Hazırlık Dershanesi ve bir adet Özel Erkek Öğrenci Yurdu mevcuttur. Kütüphane hizmetleri Yüksekokula tahsis edilen binanın bir bölümünde yürütülmektedir. Halk Eğitim Merkez Müdürlüğü ile  Endüstri Meslek Lisesi bünyesindeki  Çıraklık Eğitim Merkezinde çeşitli  branşlarda yaygın eğitim faaliyetlerine devam edilmektedir.
      Lise  ve İlköğretim  Okullarında  genellikle  her yıl branş öğretmeni sıkıntısı yaşanmaktadır. Ancak Milli Eğitim Bakanlığınca yapılan atamalarla  ve okullar arası geçici  görevlendirmelerle  branş öğretmeni ihtiyacı giderilmeye  çalışılmaktadır. Köylerdeki  ilköğretim  okullarında çok büyük sınıf ve branş öğretmeni açığı bulunduğundan eğitim ve öğretim olumsuz etkilenmektedir.İlçe genelinde  okuma  yazma  oranı % 93 olup, yüksekokula devam eden öğrenci  sayısı da azımsanamayacak    orandadır.
      SAĞLIK 
      İlçemizde bir adet Devlet Hastanesi ve bir adet merkezde olmak üzere 6 adet sağlık ocağı (Merkez S.O., Kazıkkaya Sağlık Ocağı, Karakurt Sağlık Ocağı, , Çatak Sağlık Ocağı, Karaurgan Sağlık Ocağı ve Çamyazı Sağlık Ocağı) ve bağlı 19 adet sağlık evi (Merkez Sağlık Ocağına bağlı, Y. Sarıkamış, Hamamlı, Handere, Alisofu; Çamyazı Sağlık Ocağına bağlı Taşlıgüney ve İnkaya; Karakurt Sağlık Ocağına bağlı Kalebaş, Uzungazi, Şehithalit ve Şehitemin; Kazıkkaya Sağlık Ocağna bağlı Başköy, Armutlu, Karaköse ve Balıklı; Çatak Sağlık Ocağına bağlı Yukarı sallıpınar ve Asbuğa; Karaurgan Sağlık Ocağına bağlı Akören, Yeniköy ve Köroğlu Sağlık evleri) ile bir adet Verem Savaş Dispanseri vasıtasıyla sağlık hizmetleri yürütülmektedir.
      İlçedeki sağlık kuruluşlarında  1 Uzman Dr., 1 Diş Hekimi, 12 Pratisyen Hekim, 34 Hemşire, 31 Ebe, 8 sağlık memuru, 1 diyetisyen, 1 röntgen teknisyeni, 1 anestezi teknisyeni, 2 laborant, 2 sıtma işçisi ve 41 memur olmak üzere toplam 135 sağlık personeli görev yapmaktadır. Sağlık hizmetlerinde kullanılan 5 adet Ambulans ve 1 adet hizmet otosu mevcuttur.
Devlet Hastanesinin  uzman hekim ihtiyacı ile Kazıkkaya Sağlık Ocağının Dr. İhtiyacı ve 16 sağlık evinin ebe ihtiyacı bulunmaktadır.
     

EKONOMİK      

Sarıkamış Ekonomisi genel olarak tarım ve hayvancılığa dayalı olup, ilçe merkezindeki Sümerbank Ayakkabı Fabrikası ilçenin tek sanayi kuruluşudur. Tarım alanında genellikle Arpa, Buğday, Fiğ, Çavdar, Yonca ile sınırlı miktarda Patates Fasulye, Nohut, Mercimek gibi ürünler yetiştirilmektedir, ancak pazara yönelik üretim yapılmamaktadır.
Hayvancılık alanında küçük ve büyükbaş hayvancılıkla et ve süt üretimi yapılmasına rağmen Handere ve Hamamlı köylerindeki küçük çaplı iki mandıra dışında hayvansal ürünlerin değerlendirilmesine yönelik herhangi bir tesis bulunmamaktadır. Karaurgan Köyünde bir adet Alabalık Tesisi mevcuttur.
      Halkın gelir seviyesi genellikle düşük olup, istihdam alanlarının sınırlı olması nedeniyle çalışabilir nüfus diğer il ve ilçelere göç etmektedir. İlçe genelinde 12 tarımsal kalkınma kooperatifi, 2 Tarım Kredi Kooperatifi ile 4 adet banka şubesi mevcuttur. İlçe merkezi ve köylerde kadastro çalışmalır yapılmadığından orman arazisi dışında kalan arazi miktarları net olarak bilinmemektedir.
      İlçe merkezinde bulunan Kayak Merkezi Sarıkamış Ekonomisi için önemli bir potansiyel teşkil etmektedir.

 Kağızman◘◘◘

 

TARİHÇE  

1534'de Kanuni Sultan Süleyman'ın yaptığı İran seferiyle Osmanlı İmparatorluğu'na katılan Kağızman, Kars eyaletine bağlanan 7 livadan biri oldu. 1876 Erzurum Vilayet salnamesine göre Kağızman'da erkek nüfus olarak 3660 Müslüman ve 1110 gayrimüslim yaşamaktaydı. Bir o kadar da kadın nüfusun olduğu varsayılırsa o yıllarda Kağızman nüfusunun 10 binin üzerinde olduğu ortaya çıkmaktadır. Kurtuluş savaşı öncesinde Ermeni işgal ve mezalimi altındaki Kağızman, 1 Ekim 1920'de düşman işgalinden kurtarılarak Kars'ın ilçelerinden birisi olmuştur.

COĞRAFİ VE NÜFUS DURUMU

    Kağızman ilçasinin kuzeyinde merkez ilçe ve Selim, doğusunda Digor ve Iğdır'ın Tuzluca ilçesi, batısında Sarıkamış ve güneyinde ise Ağrı merkez ilçesi bulunmaktadır. Aras vadisindeki bir birikinti kesiti üzerinde yerleşmiş durumdaki Kağızman 1972 Km²'lik bir alana sahiptir. Yükseklik farklılıkları ilçe içinda oldukça fazladır. Bu yükseklikler 1100-1600 m. arasında değişmektedir. Faylar ve Kırıklar üzerindeki ilçede bu sebeple zaman zaman depremler yaaşanmaktadır. 1997 yılı verilerine göre ilçe merkezinin nüfusu 15.720 kişi, köylerin nüfusu 25.948 kişi olmak üzere toplam nüfus 41.668 kişidir. İlçede 64 köyün yanı sıra, ilçe merkezinde 6'da mahalle bulunmaktadır. Bunlar; Şahindere, Dereler, Kümbet,Toprakkale, Zuvar ve Haznedar mahalleleridir.
ULAŞIM DURUMU: Kağızman, il merkezine 73 km.uzaklıktadır. Çevre ile bağlantısı yalnız karayolu ile sağlanan ilçenin karayolla- rı ağı üzerinde yer alan köyleri dışında bütün köy yolları stabilize kaplamadır.

EKONOMİK DURUMU

    Yüzölçümünün büyük bir bölümü tarıma elverişsiz arazi niteliğinde olan ilçede, 85.000 dekar sulu, 329112 dekar tarıma elverişli arazi bulunmaktadır. Kars'ın diğer ilçelerine göre daha sıcak bir iklime sahip olan Kağızman'da sebze ve meyvecilik de halkın önemli geçim kaynaklarındandır. Diğer ilçelerde olduğu gibi burada da büyükbaş ve küçükbaş hayvancı- lık ekonominin temelini oluşturmaktadır. Ayrıca ilçede çok zengintuz yatakları bulunmaktadır. Tekel Genel Müdürlüğünce işletilen bu maden yatakları ilçe ekonomisinde önemli bir yere sahiptir.
TARİHİ YAPILARI 
 Yazılıkaya, Tunçkaya (Keçivan) Kalesi, Köroğlu Kalesi ve Çengilli Kalesi ilçenin tarihi yapıları içerisinde en önemlileridir.

Digor◘◘◘

 

Tarihçe : İlçenin tarihi hakkında elimizde kesin bilgi ve belge bulunmamakla birlikte, yapılan araştırmalar 1887-1888 yıllarında 5 Türk ailesinin bölgeye gelip yerleştiklerini ve Digor'un temelini attıklarını ortaya koymuştur. İlçe, Osmanlı İmparatorluğu döneminde bir süre Zarşad'a (Arpaçay), daha sonra Kağızman ilçesine bağlı bir köydü. 22 Ekim 1920'de düşman işgalinden kurtarılan Digor, bir süre Kağızman ilçesine bağlı bir nahiye olarak kalmış ve 1953 yılında ilçe yapılmıştır.

Coğrafi ve Nüfus Durumu : Digor ilçesinin doğusunda Ermenistan, batı ve kuzeyinde merkez ilçe, batı ve güneyinde Kağızman bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 1136 km², deniz seviyesinden yüksekliği ise 1450 m'dir. Ermenistan ile sınırı 62 km.'dir. İlçenin genel nüfusu 1997 yılı sayımına göre 23.834 olup, ilçe merkezinin nüfusu 3.035'tir. Digor ilçesinin merkez dışında, Dağpınar Kasabasında da belediye teşkilatı vardır. İlçeye bağlı 42 köy bulunmaktadır.

Ulaşım Durumu : Hopa-Doğubeyazıt (Gürbulak) transit karayolu üzerinde bulunan Digor, Kars il merkezine 42 km uzaklıkta olup, çevre il ve ilçelerle ulaşımı karayoluyla sağlanmaktadır.

Ekonomik Durum : İlçenin ekonomisi esas itibari ile hayvancılık ve tarıma dayalıdır. Halkın %30'u tarım, %60'ı hayvancılık ve %10'u da ticaret sektöründe çalışmaktadır.

Tarihi Yapılar : Beş Kiliseler, Müren Kilisesi ve Mağazbert Kalesi başlıca tarihi yapılardır.

Arpacay◘◘◘

Tarihçesi : Osmanlı İmparatorluğu döneminde Zarşad Sancağı olarak bilinen ilçe, 3 Kasım 1920'de Rus ve Ermeni işgalinden kurtarılmıştır. Daha önce Zarşad olan adı, 1927 yılında ilçe sınırlarından geçen Arpaçay'a izafeten Arpaçay olarak değiştirilmiştir.

Coğrafi ve Nüfus Durumu : Arpaçay ilçesinin doğusunda Ermenistan Cumhuriyeti ve Akyaka ilçesi, güneyinde merkez ilçe bulunmakta olup, kuzeyinde Çıldır ilçesi ve batısındada Susuz ilçesi toprakları bulunmaktadır. Ermenistan Cumhuriyeti ile sınır hattı 22 km.'dir. İlçenin alanı 650 km² olup küçük çaplı tepeler verdır. İlçe hudutlarından geçen Kars çayından başka, bir kısmı sınırlarımızda kalan Çıldır gölünden akan Telek suyu bulumaktadır. İlçemizin genel nüfusu 1997 yılı sayımına göre 23496 olup, ilçe merkezinin nüfusu 2.972'dir. Arpaçay ilçesinin merkezle birlikte 2 Belediyesi mevcut olup, köylerinin sayısı 49'dur. Ayrıca Orta Mahalle, Yeni Mahalle ve Bahçeler Mahallesi olmak üzere üç de mahallesi vardır.

Ulaşım Durumu : İlçemizin Kars merkezine uzaklığı 39 km, komşuları Çıldır ilçesine 46 km, Akyaka'ya 45 km, Susuz'a ise 27 km. uzaklığa sahip olup, yol durumu asfalttır. Köy yollarının durumu ise genel olarak stabilize olup, sadece karayolları ağı üzerinde bulunan köy yolları asfalttır.

Ekonomik Durum : İlçe Ekonomisinin özelliği tarı ve hayvancılıktır. İlçede 1998 yılı itibariyle 37.000 büyükbaş, 150.000 küçükbaş hayvan varlığı olup, elde edilen süt geleneksel aile tipi mandıracılık şeklinde değerlendirilmektedir. Hayvan başına yıllık verim büyükbaş hayvanlarda 1000 kg. ve küçükbaş hayvanlarda ise 180 kg'dır. İlçede hayvancılık dışında tarımsal üretim de yapılmakta ancak burada asıl amaç hayvancılığı desteklemek olmaktadır.

AKYAKA◘◘◘
 

TARİH 

 Kızılçakçak adı ile bilinen ilçemiz 1534 yılında  Osmanlı Padişahı  Kanuni Sultan Süleyman tarafından feth edilerek Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır.1877-1878 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusyası arasında çıkan halk arasında 93 Harbi adı ile bilinen savaşa kadar Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde kalan ilçemiz bu savaş sonrasında Çarlık Rusyası işgali altında kalmıştır.1914 yılında çıkan 1.Dünya Savaşı sonlarına doğru 1917 yılında Çarlık Rusyasında vuku bulan Bolşevik ihtilali sonrasında rejim değiştiren  Rusya  S.S.C.B. adını alarak topraklarımızdan çekilmiştir.1917 yılından sonra Ermeni işgali altında kalan topraklarımız, 3 Kasım 1920 tarihinde Kazım Kara Bekir Paşa komutasındaki Türk orduları tarafından kurtarılarak tekrar Türk topraklarına katılmıştır.

           1922 ve 1926 yılları arasında ilçe teşkilatı olan Akyaka 1926 yılında Arpaçay ilçesine bağlanmak sureti ile Bucak idari birimine dönüştürülmüştür.1961 yılında Ülkemiz genelinde yapılan isim değişikliği sırasında ilçemiz Kızılçakçak ismini değiştirerek bugünkü ismi olan Akyaka adını almıştır.4 Haziran 1972 yılına kadar muhtarlıkla idare edilen Akyaka Bucağı yapılan ara seçimler ile belediye teşkilatına kavuşmuştur.

         19.06.1987 tarihinde kabul edilen 3392 sayılı 103  yeni ilçe kurulması ile ilgili kanun kapsamına alınarak 29 Temmuz 1988 gün ve 3392 sayılı kanun gereğince mülki taksimat yapılarak Akyaka İlçesi  olarak idare yapısına kavuşmuştur.
 

COĞRAFİ YAPI
           Konumu

 İlçemizin Doğusunda Ermenistan Cumhuriyeti,Batısında ve Güneyinde Kars İl merkezi ve Kuzeyinde Arpaçay İlçesi olup, 550 km2 topraklar üzerine kurulu bulunmaktadır. İlçemizin Ermenistan Cumhuriyeti ile 52 km. sınırı olup ilçe merkezinin ,Türkiye Cumhuriyetinin Ermenistan Cumhuriyeti ile bağlantısının olduğu Doğu Kapı sınır kapısı ile mesafesi 13 km.dir.
         İlçemizin rakımı 1477m. olmakla ülkemizin orta kısımlarında bulunan İç Anadolu,Güney Karadeniz veya İç Ege Bölgelerinin coğrafi yapısına sahiptir. Bu özelliği ile geniş düzlükler ve boz kırlara sahiptir.
         Kaynağını Sarıkamış ilçesinden alan Kars Çayı ve kaynağını ilçemiz sınırları içerisinde bulunan Terelik mevkiinden alan Karahan Çayı ilçemizden geçerek Akyaka’nın doğusunda Ermenistan Cumhuriyeti sınırında  bulunan Arpaçay Barajına dökülmektedirler.

Her iki çayda ilçemizde sulama amaçlı olarak kullanılmaktadırlar.
 

İklim ve Hava Şartları

Yöremizde her ne kadar  sert Karasal  iklimin hakim olduğu düşünülmekteyse de  yapılan barajlar  sayesinde yer yer Kara Deniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Yöremiz ve çevresinde yapılan çalışmalar sayesinde Evliya Çelebi ’nin  Seyahatnamesinde bahsettiği sert kış mevsimleri  tarihe karışmıştır.

         Yöremiz Karasal İklimin tipik özellikleri olan kışları soğuk yazları sıcak ve kurak olan nitelikleri taşımaktaysa da Ermenistan sınırlarımızda bulunan Arpaçay Barajı civarlarında bulunan köylerimizde yer yer Karadeniz ikliminin karakteristik özelliklerinden olan bol yağışlı ve nemli hava hüküm sürmektedir.
 

Toprak ve Arazi Durumu

          Merkez ve köyleri ile 550 km.2 topraklar üzerine kurulu bulunan ilçemizin tarıma el verişli sahası  yaklaşık 12.000 hektardır. Verilen miktarın 4675 hektarı sulu tarım arazisi olmakla beraber , 7375 hektarı ise kuru tarım arazisidir. Hayvancılık için bırakılan mera veya  yayla arazisi  13.000 hektardır. Bununla birlikte  ilçemizde son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan bağ , bahçe veya sebze bahçeleri için ayrılan 450 hektar arazi vardır. Hububat arazisi olarak kullanılan  6000 hektar arazi  varsa da  bunun ancak 4/1 lik kısmı olan 1500 hektar arazi ekilebilmektedir. Geriye kalan 4500 hektar arazi ise nadasa bırakılmaktadır.

         İlçemizin Arpaçay ilçesine sınırı  olan  kuzey kısmı engebeli yer yüzü şekillerine sahip olmakla beraber bu kısım ilçemiz topraklarının % 30’luk kısmını kapsamaktadır. Bunun yanında geriye kalan % 70’lik arazi sulana bilir düz bir yapıya sahiptir. Sulama kanalları 1990 yılında Devlet su işleri tarafından yaptırılmış olup kaynağını Kara han çayı üzerine kurulmuş bulunan ve  Geçit köyü sınırları içerisinde bulunan Geçit barajından almaktadır.

         Kaynağını Sarıkamış ilçesinden alarak  ilçemiz sınırları içerisinden  Arpaçay barajına dökülen  Kars çayı ,  sınırlarımıza  batıdan girerek doğuya doğru geçmektedir. Ayrıca kaynağını Terelik mevkiinden alan Kara han çayı ise ilçemizi kuzeyden doğuya doğru geçerek Arpaçay barajına dökülmektedir. Ayrıca toprak ve arazi durumunu gösterir tablo aşağıya çıkartılmıştır.

EKONOMİ   

           İlçemizin ekonomik durumu Doğu Anadolu Bölgesinin karakteristik özelliği olan tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Bu sektörlerle ilçe nüfusunun yaklaşık% 90 ‘nı geçimlerini temin etmektedir. Nüfusun geriye kalan % 10’luk kısmı ise küçük çaplı imalat sektörü ve ticari işletmelerle geçimlerini temin etmektedir.
        1999 verilerine göre ekonomik durum tablosu aşağıya çıkartılmıştır.

             TARIM

             Sulanabilir Tarım Arazileri 

         550 km.2 topraklar üzerine kurulu bulunan ilçemizin tarıma  el verişli sahası  yaklaşık olarak 12100 hektardır. Verilen miktarın yaklaşık olarak 7375 hektarı kuru tarım arazisi iken ,4675 hektarı ise sulu tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte ilçemizde son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan sera,bağ,bahçe ve sebze bahçeleri için ayrılan arazi ise 450 hektardır. Hububat arazisi olarak kullanılmakta olan alan her ne kadar 6000 hektar ise de bunun ancak 1500 hektarı işlene bilmekte , geriye kalan 4500 hektarlık alan ise nadasa bırakılmaktadır.

İlçemizde bulunan su kanalları 1993 yılında Kara han çayı üzerine  Geçit köyü sınırları içerisine kurulan Geçit barajından kaynağını almaktadır. Sulana bilir arazi üzerinde çiftçilikle uğraşan vatandaşlarımızın tamamına yakını şeker pancarı ekimi yapmaktadır.2001 yılı rakamları ile ilçe genelinde şeker pancarı ekili alan 19900 hektardır. Bu alandan yaklaşık olarak 56930 ton şeker pancarı üretimi hedeflenmektedir. Üreticilerimize ise mahsullerinin karşılığı olarak yaklaşık 2.782.280.361.000 Türk Lirası ödenmesi planlanmaktadır .Pancar bölge müdürlüğümüze  çiftçilerimize mahsullerinin karşılığı olarak ödenen nakit paranın yanında şeker,gübre gibi ayni avanslarda ödenmektedir. Kars il merkezinde kurulu bulunan Kars Şeker Fabrikasının yıllık şeker pancarı alımının yaklaşık olarak 1/4’lük kısmı ilçemiz tarafından karşılanmakta olup,üretilen şeker pancarının şeker oranının yüksek olması sebebi ile şeker fabrikasınca tercih sebebidir.

 Kuru Tarım Arazileri

          İlçemizde kuru tarım arazisi olarak kullanılmakta olan 7375 hektar arazinin tamamına yakın bir kısmında hububat ekimi yapılmaktadır.2001 –2002 yılı hububat alım kampanyası döneminde  T.M.O. Akyaka Ajans Müdürlüğünce  6.000 ton kuru hububat alımı gerçekleşmiştir.

              Diğer Tarım Arazileri

İlçemizin işlenebilir diğer tarım arazilerinde çiftçilerimiz genelde ve hayvancılığı destekleyici olarak besiciliğini  yaptıkları hayvanların kışlık,yiyeceği olan ot yetiştirmekte veya sulanabilir bağ,bahçe,ve bostan gibi yerlerde kendi ihtiyaçlarını karşılamak için sebze yetiştirmektedirler

         İlçemizin ikliminin Doğu Anadolu bölgesinin ve ilimizin diğer yerlerine göre daha yumuşak olması sebebi ile yaş sebze üreticiliği ve seracılığa gayet müsaittir. Fakat halkımızın bu kültürden yoksun olması sebebi ile son yıllarda konu ile alakadar kamu kuruluşlarının yapmış oldukları çalışmalar sonrasında  halk tarafından yaş sebze üreticiliğine daha da önem verilmeye  başlanmıştır. Fakat  yapılan çalışmaların yetersizliğinden bu konunun ekonomiye gözle görünür bir katkısı bulunmamaktadır. Ayrıca tarla bitkileri üretim durumu tablosu aşağıya çıkartılmıştır.

 

 Hayvancılık

 İlçemizin bir diğer ana gelir kaynağı da hayvancılıktır.  Bu konuda ilçe genelinde her hangi bir örgütlenme olmayıp,aile işletmeciliği şeklinde üretim yapılmakta ve  çiftçilerimiz ürünlerini kendi imkanları ile pazarlamaktadır. İlçemizde büyük baş,küçük baş ve kümes hayvanları üreticiliği yapılmaktadır.

         1995 yılında başlayan canlı hayvan ve et ithalatı geçimini hayvancılıktan sağlayan diğer yörelerimiz gibi ilçemizde de  kendisini olumsuz yönde hissettirmiş ve hayvancılığımız olumsuz yönde etkilenmiştir.     

         Tarım kısmında dikkat edildiğinde de  anlaşılacağı üzere ilçemizdeki tarımda ,hayvancılığı desteklemek için yapılmaktadır. Üretilen tarımsal ürünlerin tamamının  yan ürünleri hayvan yiyeceği olarak kullanılmaktadır.

         İlçemizde hayvancılıkla uğraşan ailelerin tamamına yakın kısmı Mayıs ayının ortalarında hayvanları ile birlikte yaylalara çıkarlar ve eylül ayının sonlarında yaylalardan inerler. İlçemiz sınırları içerisinde Yerli kavak,Cebeci,Küçük Durduran,Şahnalar ve Bayraktar yaylaları bulunmaktadır.

         2001 yılı verilerine göre ilçemizdeki hayvan sayısı aşağıda çıkartılmıştır.

 

Yukarıda verilen bu rakamlar ile ilçemizde yapılan hayvancılıktan üretilen ürünlerin yıllık ortalama miktarı aşağıda çıkartılmıştır, aşağıda verilen rakamlarla son beş yılın ortalama değerleri alınmıştır.

Küçük Çaplı İmalat Sektörü ve Ticari İşletmeler  

          İlçemizde hali hazırda kurulu bulunan bir sanayi kuruluşu yoktur .İlçemizdeki küçük çaplı imalat sektörleri şunlardır; İlçe merkezinde iki adet elektrikli  değirmen, İnce dere ve Kaya köprü köylerinde üç adet su değirmeni,ilçe merkezinde iki adet demir atölyesi ve bir adet soba imalat hanesi ile iki adet marangoz atölyesi bulunmaktadır.

         İlçemiz temel ihtiyaç maddelerini Kars il merkezine olan ulaşım kolaylığından dolayı  genellikle il merkezinden karşılamaktadır. Bunun yanında ilçe merkezinde ve köylerde bulunan küçük çaplı bakkallar ve ilçe merkezindeki iki adet market halkımızın temel ihtiyaç maddelerini karşılamaktadır. Ayrıca ilçe merkezinde bulunan ve hafta içi her gün kurulan hayvan pazarı da ilçemizin ticari hayatına renk katmaktadır.

 

       İlçemizde bulunan mükellef sayısı ve tahakkuk – tahsilatını gösterir tablo aşağıda çıkartılmıştır;

NÜFUS

         İlçemiz merkezine bağlı 3 mahalle olup,ilçemizin toplam nüfusu  2000 nüfus sayımına göre 3816’dır.İlçemize bağlı bulunan 27 köyün ise toplam nüfusu 10.810’dur.Bunların toplamları alındığında ise ilçe genelinin nüfusu 14.626’dır.

         İlçemizin toprak ve nüfus bakımından en büyük köyleri ilçenin doğusunda bulunan  ve ilçeye 2 km. uzaklığı bulunan Demir kent köyü ile ,ilçenin kuzey doğusunda bulunan ilçeye yaklaşık 3 km. uzaklığı bulunan Esen yayla köyleridir.

         İlçemizin yıllık nüfus artışı % 0.74 civarındadır.İlçemizin merkez ve köylerine göre nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda çıkartılmıştır.

İlçemiz nüfusunun tamamına yakın bir kısmını Azerbeycan ve Kafkasya göçmeni vatandaşlarımız oluşturmaktadır. İlçemizde Azeri şivesi  ile konuşulmaktadır. Çok renkli bir mozaik yapıya sahip olan ilçemizde, bütün toplulukların örf,adet ,gelenek ve göreneklerinden çok renkli karma  bir sentez oluşmuştur.

SOSYAL YAPI

         İlçe merkezimiz ve köylerinde genel olarak taş duvarlı ve toprak yapılı ev tipleri hakimdir. Bununla birlikte ilçe merkezinde kamuya ait hizmet binası ve lojmanları ile maddi durumları el verişli vatandaşlarımızın evleri modern görünümlü betonarme  binalardır.

         İlçemizde görev yapmakta olan kamu personeli her ne kadar bağlı bulundukları kuruluşların lojmanlarında ikamet etmekteyse de lojman sayısının az ve yetersiz olması sebebi ile dışarıda sağlıksız koşullara sahip yöresel evlerde ikamet etmektedirler. Bu bakımdan ilçede ev sıkıntısı çekilmektedir.

         İlçemizde toplam 9 tane dernek mevcut olup bunlardan Akyaka spor kulübü derneği dışında bulunan 8 derneğin 2’si okul derneği kalan 6 tanesi ise cami dernekleridir. İlçe merkezinde iki adet lokanta , 8 tane kahve hane mevcuttur.

 İlçe merkezinde standartlara uygun bir semt sahası ve bir kapalı spor salonu inşaatı devam etmektedir. İlçemizin  1.Amatör kümede mücadele eden tek spor kulübü Akyaka Spor kulübüdür. İlçemizde  her yıl mayıs ayında düzenlenmekte olan kaymakamlık kupası spor turnuvaları yöremiz insanları tarafından büyük ilgi ve beğeni ile takip edilmektedir.

         İlçemizde herhangi bir sosyal tesis bulunmayıp tadilatı Akyaka kaymakamlığı ve mahalli imkanlar ile sürmekte olan öğretmen evi bu konuda büyük bir açığı kapatacaktır. İlçe merkezi ve köylerde bulunan tabi güzelliklerin olduğu alanlar  halkımız tarafından piknik ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır.

         İlçemizde Anavatan Partisi,Cumhuriyet Halk Partisi, Demokratik Sol  Parti , Doğru Yol Partisi, Demokrat Türkiye Partisi,Milliyetçi Hareket Partisi , Özgürlük ve Dayanışma Partisi  ve Fazilet Partisinin ilçe teşkilatları kurulmuştur.

         İlçemizde sinema,tiyatro,kültür sarayı bulunmamaktadır. İlçemizde hali hazırda kurulu bulunan bir halk kütüphanesi olmamakla birlikte bu konuda ki açığı Akyaka lisesinin  kendi bünyesinde kurmuş olduğu okul kütüphanesi kapatmaktadır.

 İlçemizde kutlanan , resmi ve dini bayramların yanı sıra  her yılın 3 Kasım günü Akyaka’nın kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır. Ayrıca  Azeri vatandaşlarımız her yılın 21 Mart gününü Bahar Bayramı olarak kutlamaktadırlar.

         Bunların yanında her yıl mayıs ayı ortalarında  hayvanları ile birlikte yaylaya çıkan vatandaşlarımız yaz aylarını yaylada geçirdikten sonra kış mevsimine yakın eylül ayının ortalarında yaylalarından tekrar ikametlerine dönerler. İlçemiz sınırları içerisinde,Yerli kavak,Cebeci, Küçük durduran, Şahnalar,Bayraktar yaylaları bulunmaktadır.

SAĞLIK
         İlçemizde Akyaka Merkez Sağlık Ocağı ve Cebeci Sağlık Ocağı  mevcut olup,bu sağlık ocaklarına bağlı toplam 13  sağlık evi mevcuttur. Sağlık ocaklarının  ve sağlık evlerinin durumlarını içerir bilgi aşağıda çıkartılmıştır.

 

Merkez Sağlık Ocağı

          Merkez sağlık ocağımızda  üç doktor, yedi ebe ,bir sağlık memuru, bir çevre sağlık teknisyeni,iki memur ,iki şoför ve iki hizmetli kadrosu ile çalışmalarını sürdürmektedirler. Bunun yanında  Merkez sağlık ocağına bağlı olarak Kürek dere ve Demirkent köylerinde bulunan sağlık evinde bir tane ebe görevli olarak çalışmaktadır.  Merkez sağlık ocağına bağlı olup ta görevlileri olmaması sebebi ile halen kullanım dışı kalmış yedi köy sağlık evi bulunmaktadır. Bu sağlık evleri  Çetin durak,Kalkan kale,Üç pınar,Esen yayla, Şahnalar,Duraklı  ve Sulak bahçe köyleridir. Bunun yanında Merkez Sağlık Ocağımıza bağlıköyler ,Çetindurak, Sulakbahçe, Esenyayla, Hacıpiri, Üçınar, Demirkent, Kayaköprü, Şahnalar, Karahan, Çamu-lu ,Aslanhane,K.Aküzüm, B.Pirveli, Kalkankale, Duraklı, Kürekdere, İncedere ve Geçit köyleridir.

Araç gereç bakımından Merkez Sağlık Ocağında,1 adet Renault Marka binek oto, bir adet arazi tipi Landrover marka arazi tipi ambulans ve bir adette Ford Transit marka ambulans bulunmakta ve her üç araçta faal durumda bulunmaktadır.

Cebeci Sağlık Ocağı

          İlçemize bağlı Cebeci Sağlık Ocağında ise  1 hemşire, 1 ebe ve bir hizmetli olup,sağlık ocağına bağlı,Büyükdurduran,Akbulak,Boyuntaş ve İbiş sağlık evleri görevlileri bulunmadığından dolayı kullanım dışı kalmışlardır. Cebeci Sağlık Ocağı İlçemizin rakım olarak yüksek kesimlerinde bulunan Cebeci,Ak bulak,Boyun taş,Büyük durduran,İbiş,Kaya döven,Süngü dere ve Yerli kavak köylerinde kışın veya herhangi bir sebepten dolayı aciliyet gerektiren konularda müdahale edebilmek amacı ile çalışmalarını sürdürmektedir. Bunun yanında diğer sağlık ocakları gibi küçük çocuklara  aşı yapmak,bağlı köylerde her ay yapılan aile planlaması konusunda toplantılar yapmak,halkı aydınlatmak ve bu konuda halkın ihtiyaç duyduğu ilaçları dağıtma görevleri gibi asli görevlerini de ifa etmektedirler. Cebeci sağlık ocağında herhangi bir vasıta bulunmamakla beraber,1 Doktora acilen  ihtiyaç duyulmaktadır.

EĞİTİM ve KÜLTÜR

           İlçemizin okur yazarlık oranı % 98 ‘ dir.

 

          İlçe Milli Eğitim Müdürlüğümüze bağlı 1 Öğretmenevi, 1 Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 1 Lise , 27’si Köylerde olmak üzere toplam 31 İlköğretim okulu vardır. Bunlardan birisi Atatürk Pansiyonlu İlköğretim Okulu, 6’sı 8 sınıflı İlköğretim Okulu, 24’ü 5 sınıflı birleştirilmiş İlköğretim okuludur. Bu birleştirilmiş sınıflı 24 ilköğretim okulundan 7’si kapalı bulunmaktadır. Kapalı bulunan 7 İlköğretim okulundan 1’si Atatürk Pansiyonlu İlköğretim kuluna yerleştirilmiş, 6 İlköğretim okulu ise taşımalı eğitim kapsamına alınmıştır. İlçemizde öğrenim gören lisede 226 öğrenci, ilköğretimde ise toplam 2462 öğrenci ve  114 öğretmenle eğitime devam edilmektedir.

       

       

           İlçemize bağlı bileşik beş sınıflı ilköğretim okulları  öğrenci sayısı,öğretmen sayısı ve derslik sayısı aşağıdaki tabloda çıkartılmıştır.

İDARİ YAPI
         İlçemize bağlı 27 köy bulunmaktadır. İlçe merkezin de bulunan Akyaka Belediyesinden başka belediye yoktur. İlçe merkezi ve köylerinin çoğunluğu yerleşimlerini  düzlük alanlarda ve toplu bir şekilde yapmışlardır. Fakat ilçemizin kuzey kısmında bulunan İbiş,Cebeci.Kayadöven,Boyuntaş ve Süngüdere köylerimiz ilçemizin yüksek ve dağlık kısımlarına kurulmuşlardır.

         İlçemizde teşkilatı bulunan Kamu Kurum ve Kuruluşları şunlardır :

1-     Milli Eğitim Müdürlüğü                    11- PTT Müdürlüğü

2-     Tapu Sicil Müdürlüğü                     12- Tedaş Baş Mühendisliği

3-     Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü       13- Özel İdare Müdürlüğü

4-     Malmüdürlüğü                               14- Köy Hizmetleri Şantiye Şefliği

5-     Tarım İlçe Müdürlüğü                      15- TMO Bölge Ajansı

6-     Müftülük                                      16- Şeker Fb.Akyaka Pancar İş.Şefliği

7-     Adliye                                         17- DDY. Akyaka Gar Şefliği

8-     Sağlık Grup Başkanlığı                    18- Tarım Kredi Koop.Müdürlüğü

9-     İlçe Emniyet Amirliği                      19- Belediye Başkanlığı

10- İlçe Jandarma Komutanlığı

     Resmi Kurumlardan,Kaymakamlık büroları,İlçe Emniyet Amirliği Milli Eğitim Müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü, Tapu Sicil Müdürlüğü ve Mal Müdürlüğü Hükümet Konağı’ nda ,diğerleri ise kendi hizmet binalarında faaliyetlerine devam ettirmektedirler.